Bouw toren Goedereede

Monumentale bouwkunst van de kerken (1467 - 1512)

De oudste nog bestaande gebouwen in Nederland zijn de kerken en enkele kastelen. De alleroudste kerken zijn gebouwd in Romaanse stijl.

Deze kerken hebben hele dikke muren en kleine raampjes met ronde bogen. Vanaf 1200 komt een nieuwe bouwstijl in de mode: de Gotiek. Belangrijkste verschillen met het Romaans zijn de grotere ramen met spitsbogen en dunnere muren door gebruik te maken van steunberen, kleine uitbouwsels aan de buitenkant. De oudste kerkgebouwen op Goeree-Overflakkee zijn in Gotische bouwstijl. Het mooiste voorbeeld is misschien wel de toren van Goedereede.

Vóór 1482 heeft het stadje Goedereede twee kerken en een kapel. Het oudste godshuis is een kleine parochiekerk, vermoedelijk gesticht rond 1300. Waar het kerkje precies gestaan heeft, is niet bekend. De tweede kerk is veel groter. Met de bouw wordt rond 1453 begonnen. Goedereede maakt dan een economische bloei door en wordt belangrijker dan het oudere Ouddorp. Goedereede wordt daarom in 1450 uitgeroepen tot zelfstandige parochie. Vóór die tijd valt het stadje kerkelijk onder Ouddorp. De zelfstandigheid zal de reden zijn geweest een grotere kerk te bouwen. Het moet een prachtige kerk zijn geweest. Tijdens de betrekkelijk korte bloeiperiode van Goedereede wordt ook de toren gebouwd. Met de bouw is begonnen in 1467 en het heeft bijna vijftig jaar geduurd. De toren is een robuust, maar gelijk ook sierlijk gebouw, met als je goed kijkt allemaal details. Aan de toren heeft de beroemde familie Keldermans uit Mechelen gewerkt. Veel leden van deze familie zijn verantwoordelijk voor prachtige Gotische bouwwerken. De toren van Goedereede is een schitterend voorbeeld van de monumentale bouwkunst uit die tijd. 

Doordat er een eind komt aan de handel van en naar het stadje Goedereede door het moeilijk bevaarbaar worden van de haven, komt er minder geld binnen en raken veel gebouwen in verval. Het kerk- en het stadsbestuur kunnen de kosten van onderhoud aan de grote kerk niet meer opbrengen. In 1680 wordt geschreven, dat de kerk in een zeer vervallen staat verkeerd. De toren is dan al enige tijd in gebruik als vuurtoren. Bovenop wordt een vuur gestookt voor de scheepvaart. Dat is niet goed voor toren en kerk, die dan nog tegen elkaar zijn gebouwd. Van de toren vallen zo nu en dan stenen op het kerkdak en de kans op brand is groot. In 1695 is de toestand van de kerk zo slecht, dat de kerkenraad besluit tot de bouw van een nieuwe, kleinere kerk. Tot 1706 wordt nog een deel van kerk gebruikt, alhoewel de kerk in 1703 en 1705 door stormen op verschillende plaatsen is ingestort. Uiteindelijk breekt men in 1705 een groot deel van de kerk af en wordt een stuk verbouwd tot nieuwe kerk.

Veel kerken hebben in de loop van de eeuwen veel te lijden gehad door achterstallig onderhoud of branden. Nog vrij gave oude kerken zijn te vinden in: Dirksland, Middelharnis, Nieuwe-Tonge en Oude-Tonge. Ook dit zijn Gotische kerkgebouwen.