De Doelen in Sommelsdijk

Daar komen de schutters (1768)

Zo rond 1630 komt aan het bestaan van de schuttersgilden Sint Joris en Sint Sebastiaan in Sommelsdijk een eind. Niet lang daarna ontstaat een nieuwe vereniging: 'de Schutterij binnen Sommelsdijk'.

Maande­lijks worden schietoefeningen gehouden op het veld achter De Doelen of de Schutters­kamer. Bij dorpsfeesten en officiële gebeurtenissen spelen de schutters een belangrijke rol. Er zijn ook trommel- en trompetspelers onder hen, die door muziek te maken ergens een feestelijk tintje aan kunnen geven. De plaats waar schutters samenkomen wordt een Doelen genoemd.

De schutterij van Sommelsdijk bestaat uit vier kwartieren met de volgende namen: 'De Noblesse', 'De Prince Guarde', 'De Vreedzame en 'De Eendracht'. Aan het hoofd van de schutterij staat een college van regenten, bestaande uit een kolonel, een kapitein, een luitenant, een vaandrig en een secretaris. Daarnaast zijn een deken (penningmeester) en vier hoofdlie­den verbonden aan dit college. Ieder van de vier genoemde kwartieren heeft een vertegenwoordiger in het college van regenten. Het dorpsbestuur voorziet de schutters van een deel van de munitie.

De leden van de schutterij komen uit de betere kringen. Niet iedereen kan zomaar lid worden van de schutterij. In tijd van oorlogsdreiging worden ook arbeiders en werklieden bij de schutterij ingelijfd, maar zij hebben dan geen leidinggevende functies.

In 1768 wordt in Sommelsdijk besloten een nieuw Doelengebouw neer te zetten, omdat het bestaande in bouwvallige staat verkeert. Op de plaats van het oude gebouw verrijst dat jaar een nieuwe Doelen. Het wordt een statig pand. In de voorgevel worden zes wapenschilden aangebracht. Zij bevatten de geslachtswapens en de namen van de vijf permanente officieren, namelijk: Hobius de Krijger (kol­onel), Sa­lo­mon Be­ket (lu­ite­n­ant), Johannes van Bosheijden (secretaris), Theodorus Kruijslander (kapi­tein) en Cornelis Armstrong (vaandrig). Het zesde schild is het wapen van de schutterij.

De Bataafs-Franse tijd (1795-1813) betekent het einde van de schutterij. De wapens in de voorgevel worden onder de leuze 'Gelijkheid, Vrijheid, Broederschap' in 1798 afgekapt, zoals dat destijds ook met familiewapens op grafstenen is gebeurd.

Een aantal jaren geleden is het Doelengebouw in Sommelsdijk grondig gerestaureerd. De oude wapens zijn toen weer teruggebracht. Niet alleen in Sommelsdijk is een schutterij actief geweest. Ook in andere dorpen heeft een schutterij bestaan, maar daar zijn geen tastbare herinneringen van bewaard gebleven. Van de schutterij in Sommelsdijk zijn naast de oude Doelen, in het Streekmuseum in Sommelsdijk enkele voorwerpen te zien, zoals een vaandel, geweren en trommels.