Nieuwe polders

Verkavelingen op de tekentafel (1760 - 1800)

In de achttiende en het begin negentiende eeuw ontstaan aan de noordzijde van het eiland door bedijking van aanwassen nieuwe polders. Op een enkeling na zijn het grote polders. De grootste is de Eendrachtspolder (1780), maar ook Kraaijenisse (1760), Kraaijestein (1762) en Westplaat (1808) zijn stuk voor stuk polders met een flinke oppervlakte. De indeling van de nieuwe polders – de verkaveling – is duidelijk anders dan de oude polders van twee eeuwen daarvoor. 

De verkaveling is veel regelmatiger, want deze is eigenlijk reeds van tevoren op de tekentafel ontstaan. We zien datzelfde in het begin van de zeventiende eeuw bij de droogmaking van de Beemster in Noord-Holland. 

Bij de oudste inpolderingen van het eiland wordt nog rekening gehouden met de oneffenheden ter plaatse, zoals hoogteverschillen en kronkelende kreken en slootjes. De landbouwpercelen zijn niet vooraf netjes recht verdeeld. Het gevolg is een rommelige indeling, waarbij elk stukje grond anders van grootte of vorm is. Wegen lopen niet altijd parallel aan elkaar en de afwatering gaat soms via een omweg. 

Bij de nieuwe polders zien we mooie rechte stukken land, kaarsrechte wegen en sloten. In sommige gevallen zijn er zelfs vierkante percelen, zoals in de Westplaat ten noorden van Middelharnis. Daarnaast verschijnen er meer boerderijen in het Flakkeese landschap, veelal fraaie hofsteden. Het gaat de boerenstand voor de wind. Zeker in de tweede helft van de achttiende eeuw als de graanprijzen omhoog schieten. Daarnaast kan het teeltplan van de boeren worden uitgebreid met enkele nieuwe gewassen, zoals de aardappel, peulvruchten, uien en zaden. De boerderijen worden groter. De woningen van de nieuwe boerderijen krijgen een gelijkmatige gevelverdeling met de voordeur in het midden en het aantal ramen is keurig verdeeld. De gevelindeling van de boerderijen lijkt net als de perceelsindeling van de polder zo van de tekentafel te komen. Zijn de oudere boerderijen nog te verschillend van vorm, de nieuwe boerderijen hebben een eigen stijl en voor het eerst is er sprake van een flakkeese stijl. Aan de Kraaijerdijk onder Melissant worden in 1760 drie vrijwel dezelfde boerderijen gebouwd, waarvan er nu nog twee staan.