Resultaten van een woningonderzoek
Aanleg riolering en woningverbetering (1900)
In 1900 stelt de burgemeester van Middelharnis een onderzoek in naar de toestand van de woningen in zijn gemeente. De uitslagen zijn ronduit schokkend te noemen.
Hij onderzoekt de 175 goedkoopste huurhuizen. Bij slechts twee voldoet de woonkamer aan de gestelde eisen van de bouwverordening. In drie gevallen wordt het woonvertrek niet gelijk als slaapkamer gebruikt. Dus bij 172 woningen slapen de bewoners ook in de vaak kleine woonkamers. Ze liggen dan in bedsteden, eigenlijk ingebouwde kasten met deurtjes of gordijntjes ervoor.
Bij de 175 onderzochte woningen worden slechts 22 privaten geteld, waarvan zes in afzonderlijk en zestien in gemeenschappelijk gebruik. Bij privaten moeten we denken aan de meest primitieve vorm van een toilet. Het is niet meer dan een plankje met een gat erin waar onder een emmer staat. Deze poepemmer wordt twee- of driemaal per week opgehaald door iemand met een open kar: de karreman. Soms wordt de emmer ook ergens leeggekieperd, bijvoorbeeld in een sloot in de buurt of ander water.
Waterleiding is er nog niet en de mensen zijn aangewezen op regenwater. 156 gezinnen moeten het doen met 52 regenbakken voor de opvang van water. Zo is er nog veel meer te noemen, zoals over lekkages, ongedierte en de weinige ventilatie. Bij de andere gemeenten op het eiland is de toestand niet veel beter.
In 1903 wordt een eilandelijke Gezondheidscommissie opgericht. Deze commissie zal veel gaan betekenen voor het opheffen van allerlei wantoestanden. In de loop van de jaren worden veel huizen onbewoonbaar verklaard en afgebroken. De mensen krijgen grotere, betere huizen, maar dat zal nog wel enige tijd duren.
Voor een betere gezondheid is de aanleg van een gesloten riolering van belang. Allerlei slootjes binnen de bebouwde kom zijn vaak vervuild en kunnen ziekten veroorzaken. Vooral het stilstaande water in de kerkgrachten is vies en dat is zeker in de zomer goed te ruiken. In veel dorpen worden deze grachten gedempt, zoals in Ooltgensplaat, Oude-Tonge, Middelharnis en Sommelsdijk. Als het gemeentebestuur van Sommelsdijk in 1924 besluit de kerkgracht te dempen zijn er ook mensen die willen dat de gracht open blijft, omdat zij vinden dat de gracht bij het dorp hoort en gewoon mooi is. Zij kunnen niet voorkomen dat de gracht wordt gedempt.
Tegenwoordig hebben alleen de dorpen Nieuwe-Tonge en Dirksland nog een kerkgracht. Overal is nu riolering, die ervoor zorgt dat afvalwater wordt afgevoerd. Rioolzuiveringsinstallaties zorgen er verder voor dat het afvalwater weer schoon in het oppervlaktewater wordt geloosd.
Voor meer informatie over het woningonderzoek, klik op onderstaand document: